مطبوعات فارس/ بهبود کیفیت آب و خاک، پیشگیری از وقوع سیلاب‌ها، کمک به توسعه کشاورزی و غنای گردشگری مناطق، ایجاد امکان رونق اقتصادی جوامع محلی، پیوستگی و پویایی زنجیره اکوسیستم و ...... بخشی از تاثیرات تالابها و دریاچه‌هایی است که طی سال‌ها به واسطه به هم آمیختن خشکسالی و سوء مدیریت در بخش‌های مختلف، زمینه خشکیدن و فرسودن آنها را فراهم کرده‌ایم و تلاش‌های مداوم سال‌های اخیر هم نتوانسته آنها را به شکل کامل به چرخه حیات بازگرداند.
تالابها، ارزش‌های اکولوژیک متنوعی دارد، از امکانی امن برای گیاهان و جانوران از یک سو تا فراهم کردن بستری مناسب برای فعالیت‌های حوزه کشاورزی و گردشگری از سوی دیگر و به واسطه همه اینها، ایجاد و توسعه آبادی‌ها و روستاها به عنوان راهکاری مهم در ممانعت از مهاجرت‌های بی رویه به شهرها و به بار آمدن تبعات اجتماعی، و اقتصادی و فرهنگی ناشی از آن مهاجرتها و ....
پوشش گیاهی موجود در تالاب و مناطق پیرامونی آن شامل گیاهان دارویی و معطر و زینتی است و مناظر جذاب تالاب و مناطق اطراف آن پتانسیل جالب توجهی برای توسعه گردشگری و طبیعت گردی محسوب می‌شود.
همچنین نشانه‌های مختلف زیستی و اقلیمی، حاکی از تاثیر قابل توجه این تالاب بر تعدیل اقلیم در منطقه تالاب است. بسیاری از این ارزش‌ها به‌طور مستقیم با تالاب، کارکردها و خدمات آن مرتبط هستند. حفظ این ارزش‌ها ایجاب می‌کند که کارکردهای تالاب پایدار باقی بمانند.
وجود اکوسیستم ارزشمند تالاب‌های فارس و نقش موثر این تالابها به ویژه حفظ تنوع زیستی و ذخایر ژنی، کنترل کردن سیلاب‌های ویرانگر، تامین آب برای کشاورزی، شرب و از همه مهمتر نقش این تالابها در سلامت روانی و تامین معیشت جوامع پیرامونی، حفاظت و تامین حق آبه این تالاب را صد چندان می‌کند.
در راستای حفاظت از این زیست بوم ارزشمند در ۲ فوریه ۱۹۷۱ برابر با ۱۳ بهمن ۱۳۴۹ کنوانسیون رامسر در شهر رامسر، ایران تصویب شد تا کشورهای عضو را ملزم به تعیین و حفظ تالاب‌های با اهمیت بین‌المللی کند تا حفاظت و بهره‌برداری معقول از تالابها به ویژه در جهت فراهم کردن زیستگاهی برای پرندگان آبزی اقدام کنند.
طی گذشت سال‌ها، کنوانسیون مذکور به ابعاد حفاظت و بهره‌برداری معقول و پایدار از تالابها پرداخته و تالابها را در زمره زیست بوم‌هایی بسیار موثر در محیط زیست معرفی می‌کند. به همین مناسبت روز۱۳بهمن به نام روز جهانی تالابها نام‌گذاری شده‌است.
در استان فارس نیز تالاب مجموعه تالاب‌های بختگان(بختگان، طشک، کمجان)، ارژن و پریشان نیز در این کنوانسیون به ثبت رسیده‌اند.
مدیرکل حفاظت محیط زیست فارس، بیان کرد: طی یک دهه گذشته خشکسالی‌های اخیر، کشاورزی بی رویه و مصرف بدون الگوی آبیاری با استفاده از آب‌های زیر زمینی و نهایتا کاهش تراز آب سفره‌های اطراف تالابها، در روند خشک شدن تالاب‌هایی نظیر بختگان، کافتر، ارژن و پریشان استان نقش داشته و سایر تالابها نیز به صورت فصلی آبگیری می‌شوند.
نابودی کشاورزی در مناطق حاشیه تالابها بعید نیست
حمید ظهرابی ادامه داد: تداوم این روند پس از خشکیدگی این تالابها قطعا نابودی کشاورزی مناطق حاشیه تالابها را رقم خواهد زد.همانند از بین رفتن انجیرستان‌های دیم در شهرستان استهبان که در حال حاضر شاهد آن هستیم و تکرار آن در سایر مناطق حاشیه تالاب‌های استان نیز دور از ذهن نیست. بنابراین باید برداشت بی رویه آب در اطراف تالاب کنترل شود.
او به اقدامات اداره کل حفاظت محیط زیست فارس در راستای حفاظت و احیای تالاب‌های استان اشاره و با بیان اینکه تدوین برنامه مدیریت زیست بومی تالابها از مهمترین این برنامه‌هاست، گفت: مدیریت زیست بومی رویکرد حفاظتی، پیشرفته‌ای است که در راستای مدیریت یکپارچه منابع آب، زمین و معیشت و مدیریت اکوسیستم‌های طبیعی است و بر اساس آن حفظ محیط زیست را با به رسمیت شناختن بهره برداری‌های معقول اقتصادی و با در نظر گرفتن نقش انسان به ویژه جوامع محلی به عنوان بخشی از زیست بوم و همچنین در نظر گرفتن ارتباط بین اجزاء مختلف زیست بوم را عملی می‌کند.
به گفته مدیرکل حفاظت محیط زیست فارس، رویکرد مدیریت زیست بومی تالابها در بسترهای قانونی کشور نظیر بند الف ماده ۶۷ قانون برنامه چهارم توسعه ، بند الف ماده ۱۹۱،۱۹۳ و ۱۸۷ قانون برنامه پنجم توسعه و همچنین بند ب ماده ۳۸ برنامه توسعه ششم به عنوان راهبردی قطعی برای حفاظت از تالابها دیده شده و در حاضر برای تالاب‌های پریشان، بختگان، کافتر و مهارلو این برنامه تدوین شده است.
ظهرابی خاطرنشان کرد: با عنایت به ماده ۲ قانون حفاظت، احیاء و مدیریت تالاب‌های کشور و همچنین ماده ۴ آیین نامه جلوگیری از تخریب و آلودگی غیر قابل جبران تالابها، مبنی بر تکلیف وزارت نیرو به منظور تأمین نیاز آبی محیط زیستی تالابها که توسط ستاد اعلام می‌شود، میزان سهم تالاب از ظرفیت آبی حوضه آبریز را با کمیت و کیفیت مناسب و متناسب با شرایط اقلیمی مختلف با توزیع زمانی معین و در اولویت دوم پس از تأمین آب شرب تخصیص می‌دهد که با همکاری دستگاههای ذیربط و نظارت سازمان متبوع تأمین می‌شود.
او ادامه داد: سازمان حفاظت محیط زیست نیز مکلف است نیاز آبی زیست محیطی تالابها را تعیین و وزارت نیرو مکلف است ضمن تدوین و اجرای برنامه مدون نسبت به تخصیص و تأمین آن اقدام کند که مطالعات نیاز آبی برای تالاب‌های بختگان، بختگان، کافتر، مهارلو تهیه و تدوین شده است.
حفاظت از حیاط وحش با تخصیص حق‌آبه بختگان
مدیرکل حفاظت محیط زیست فارس افزود: طی دو سال گذشته طی پیگیری‌های های انجام شدن و با دستور استاندار نسبت به رهاسازی حق آبه اقدام شد که در سال ۹۸ به میزان ۴۲میلیون متر مکعب و در سال ۹۹به میزان ۵۰میلیون مترمکعب حق آبه برای تالاب بختگان رهاسازی شده که از نتایج آن می‌توان به تثبت اقلیم منطقه، کنترل گرد و غبار و حفاظت از حیاط وحش به خصوص پرندگان مهاجر اشاره کرد.
کافتر و پریشان وضعیت خوبی ندارند
ظهرابی بیان کرد: تالاب کافتر و پریشان که دو تالاب بزرگ آب شیرین هستند نیز متأسفانه وضعیت و شرایط خوبی ندارند و در کنار تداوم روند خشکسالی‌ها، برداشت بی رویه از آب‌های سطحی و زیرزمینی برای کشاورزی در این مناطق از دلایل خشکیدگی این تالاب‌هاست.
او گفت: در حاضر مطالعه و تهیه طرح لایروبی مسیل‌ها منتهی تالاب کافتر برای کنترل و هدایت روان آب‌های سطحی در منطقه در دستور کار اداره کل حفاظت محیط زیست فارس قرار دارد که کمک بسیار موثری در کنار مدیریت مصرف آب و تهیه الگوی کشت جایگزین در احیای تالاب کافتر خواهد بود.
مدیرکل حفاظت محیط زیست فارس عنوان کرد: همچنین در راستای احیای تالاب پریشان نسبت به مطالعه ارزیابی اثرات زیست محیطی انتقال آب از سد نرگسی به تالاب پریشان اقدام شد که نتایج میانکار حاکی از امکان پذیر بودن انتقال آب از سد به تالاب است.همچنین در راستای عملیاتی شدن طرح مذکور در حال تبادل توافق نامه‌ای برای همکاری متقابل با شرکت آب منطقه‌ای فارس هستیم.
به گفته ظهرابی، برابر بررسی انجام شده در حال حاضر حداقل به میزان چهار متر در اطراف دریاچه پریشان، سطح سفره آب‌های زیر زمینی پایین‌تر از دریاچه است و در این خصوص برای احیای این دو تالاب چاره‌ای نداریم جز اینکه آب را به داخل حوزه وارد کنیم و یا در مصرف بخش کشاورزی به طور جدی تجدید نظر انجام شود.
وجود فلزات سنگین در تالاب مهارلو
او تصریح کرد: دریاچه مهارلو نیز از نظر فلزات سنگین و بر اساس مطالعات انجام شده در شرایط خوبی قرار ندارد و به دلیل وجود بیش از ده‌ها مراکز صنعتی در بالا دست و پایین دست، مراکز مسکونی و آلاینده‌های خدماتی که وارد می‌شوند به همراه آب وارد این دریاچه و بخار می‌شوند و به مراتب این موارد طی سالیان گذشته تجمع پیدا کرده و موجب بروز مشکلاتی شده‌اند.
مدیرکل حفاظت محیط زیست فارس گفت: در راستای حفاظت و احیای تالاب‌های استان با عنایت به دستور معاون رئیس جمهور و ریاست سازمان حفاظت از محیط در هشتمین جلسه ستاد حفاظت و احیای تالاب‌های فارس نسبت به تهیه طرح نجات تالاب استان توسط دانشگاه شیراز و تهیه نقشه راه و طرح عملیاتی نجات تالابها اقدام شده که امیدوار هستیم با ارائه نتایج و عملیاتی شدن این مطالعات گامی موثری در احیای تالاب‌های فارس برداشته شود.
ظهرابی خاطرنشان کرد: در حال حاضر ۱۱ تالاب طبیعی در فارس وجود دارد که به ترتیب تالاب‌های طشک۴۷ درصد و بختگان ٢٠ درصد، کمجان ۱۰ درصد، مهارلو۵۸ درصد، هفت برم ۵۷ درصد، برم شور۲۸ درصد و هیرم ۱ درصد آبگیری شده‌اند و تالاب‌های ارژن، پریشان، کافتر، هرم و کاریان هم خشک هستند.
برچسب ها :