بزرگ‌ترین شکست‌های فناوری در سال ۲۰۲۲

زومیت/صنعت فناوری با شروع سال ۲۰۲۲ و فرارسیدن دوران پساکرونا درحال رسیدن به موفقیت‌های بی‌سابقه‌ای بود؛ به‌شکلی که ارزش سهام شرکت‌های فناورانه افزایش بی‌نظیری داشت و حجم زیادی از سرمایه‌گذاران جدید از سراسر جهان به سمت ارزهای دیجیتال هجوم می‌آوردند. به‌نظر می‌رسید سرمایه‌گذاران با سرمایه‌گذاری روی پروژه‌هایی همچون NFT و IPO از همیشه ساده‌تر می‌توانستند به سوددهی برسند؛ اما ناگهان واقعیت دوباره روی تلخ خودش را نشان داد و اوضاع کمی بهم ریخت.

پس از حمایت بی‌سابقه‌ی دولت آمریکا برای حمایت از اقتصاد این کشور در اوج همه‌گیری کرونا، تورم شروع به کاهش‌یافتن کرد و بانک مرکزی نیز در پاسخ، نرخ بهره را افزایش داد. با این اقدام، دسترسی آسان به اعتبارات نقدی برای شرکت‌های تشنه‌ی پول از بین رفت و مشتریان نیز سعی میکردند مخارج‌شان را کنترل کنند و ارزش سهام به سطوح معقول‌تری رسید. همین عوامل بسیاری از شرکت‌های بزرگ و میلیارددلاری فناوری را با ضررهای هنگفت مواجه کرد؛ شرکت‌هایی که تنها یک یا دو سال قبل دست‌نیافتنی شده بودند.

مسلماً همه‌ی شکست‌های بزرگ فناوری سال جاری را نمی‌توان به عوامل اقتصادی خارجی ربط داد. سقوط اخیر بعضی از بزرگ‌ترین ارزهای دیجیتال تأثیرات غیرمستقیمی روی سایر فعالان حوزه‌ی فناوری داشته است؛ چراکه ارتباط بین بسیاری از صرافی‌ها و صندوق‌ها از آنچه مشتریان فکر می‌کردند بیشتر بود. با نزدیک‌شدن به روزهای پایانی ۲۰۲۲، وب‌سایت slashgear بزرگ‌ترین شکست‌های شرکت‌های فناوری امسال را مرور کرده است که قصد داریم آن‌ها را در زومیت بررسی کنیم.

FTX
  یکی از مهم‌ترین اخبار حوزه‌ی فناوری در ماه‌های گذشته سقوط ناگهانی صرافی ارزهای دیجیتال FTX و دستگیری سم بنکمن فراید، مدیرعامل سابقش بود. تنها همین چند ماه قبل، سم بنکمن نور چشمی صنعت ارزهای دیجیتال محصوب می‌شد که نیکوکاری‌های سخاوتمندانه‌اش او را از سایر همتایان میلیاردش متمایز می‌کرد؛ اما کمی بعد، گزارش جنجالی نوامبر CoinDesk فاش کرد که Alameda Research، شرکت تجاری بنکمن، اکثر دارایی‌هایش را در قالب FTT که همان توکن مخصوص FTX است نگه داری می‌کند. شایعه‌ها شروع به گسترش کردند و گفته می‌شد ذخایر میلیارددلاری FTX شرکت Alameda را سرپا نگه داشته است؛ خبری که سرمایه‌گذاران را دچار وحشت کرد و آن‌ها را به خارج‌کردن سرمایه‌شان از صرافی FTX واداشت.

تنها چند روز بعد، بحران نقدینگی به‌وجود آمده سم بنکمن را وادار کرد ورشکستگی صرافی‌اش را رسماً اعلام کند و با ورود به فصل ۱۱ ورشکستگی به حدود یک میلیون سرمایه‌گذار بدهکار شود. درحال‌حاضر، فرایند رسیدگی به ورشکستگی صرافی مذکور همچنان ادامه دارد؛ ولی بعید است سرمایه‌گذاران خرد بتوانند توکن‌هایشان را پس بگیرند. افزون‌براین، زمزمه‌هایی مبنی‌بر حضور بنکمن در کنگره برای پاسخ‌گویی به نمایندگان وجود دارد و پرونده‌های قضایی متعددی علیه او و پلتفرم FTX تشکیل شده است. گفتنی است یکی از شکایت‌ها گروهی از چهره‌های مشهور را نیز به تبلیغ اوراق غیرقانونی متهم کرده است.

گوگل استادیا
  تنها سه سال پس از آغاز به کار رسمی، گوگل اعلام کرد استادیا، سرویس بازی‌های کلاد این شرکت، را در سپتامبر ۲۰۲۲ تعطیل می‌کند. دلیل این امر واضح بود: به قول گوگل، سرویس مذکور هرگز نتوانست محبوبیت موردانتظار را بین کاربران به دست آورد. اگرچه استادیا فناوری استریمینگ خوبی بود، نتوانست مخاطبان گسترده‌تری را جذب کند و ادامه‌ی فعالیت آن چیزی جز ضرر برای گوگل نداشت. تصمیم توقف فعالیت استادیا بسیار ناگهانی به‌نظر می‌رسید؛ به‌طوری که باعث غافلگیری توسعه‌دهندگان نیز شد. حتی یکی از توسعه‌دهندگان گفته است درست یک روز قبل از اعلام توقف فعالیت سرویس مذکور، قراردادی را برای عرضه‌ی یکی از بازی‌هایشان روی این پلتفرم نهایی کرده بود.

 استادیا تا آخر ۲۰۲۲ به فعالیتش ادامه می‌دهد و ۱۸ ژانویه ۲۰۲۳ برای همیشه تعطیل خواهد شد. گوگل قول داده است مبلغ هزینه‌شده برای خرید سخت‌افزار استادیا به همراه بازی‌های خریدشده از فروشگاه رسمی این پلتفرم را به مشتریان بازگرداند. درحالی که عمر سرویس استریمینگ گوگل تا روزهای آینده به پایان می‌رسد، غول آمریکایی مدعی است بسیاری از فناوری‌های استادیا در سایر بخش‌های امپراتوی فناوری این شرکت به کار خواهد رفت که شامل محصولات واقعیت افزوده‌ی آن نیز می‌شود. درنتیجه، بسیاری از کارکنان توسعه‌ی استادیا به‌جای ازدست‌دادن شغل‌شان، در سایر بخش‌ها مشغول به‌کار می‌شوند. باعث تأسف است که پلتفرم نوپای گیمینگ گوگل تنها پس از چند سال به فعالیتش خاتمه می‌دهد؛ اما خوشبختانه به‌نظر می‌رسد پروژه‌ی یادشده کاملاً برای گوگل و کارمندانش خاتمه نیافته است.

ترا / لونا
  اوایل ۲۰۲۲، درست زمانی که بازار ارزهای دیجیتال روند نزولی خود را آغاز می‌کردند، سقوط اکوسیستم ترا و توکن مرتبط به آن، یعنی لونا، موج‌هایی شوکه‌کننده را روانه‌ی صنعت فناوری کرد. سقوط ترا بسیار ناگهانی بود و درحالی که در آپریل به بالاترین ارزش خود رسیده بود، فقط یک ماه بعد تقریبا به صفر رسید. انتظار می‌رفت بتوان ترا را یکی از استیبل‌کوین‌های موفق بازار با ارزش ثابت ۱ دلاری به‌حساب آورد که برای جلوگیری از افت ارزش، به‌جای استفاده از پول اعتباری (فیات)، با لونا به جفت‌سازی الگوریتمی متکی بود.

پس از بروز نشانه‌های اولیه‌ی فرار سرمایه در ماه می، دکُوون، بنیان‌گذار ترا و لونا، به سرمایه‌گذاران اطمینان داد نگران نباشند و برای جلوگیری از افت ارزش ارز دیجیتال خود از پشتوانه‌های ذخیره‌شده‌ی بیت‌کوین استفاده کرد؛ اما این کار بی‌فایده بود و پس از انتشار گزارش‌هایی مبنی‌بر مستعاربودن شخصیت کوون و دست‌داشتن او در یک استیبل‌کوین الگوریتمی شکست‌خورده‌ی دیگر، ارزش لونا در یک روز ۹۶ درصد کاهش یافت. هیچ کاری از دست کوون یا فرد دیگری برای نجات اکوسیستم ترا برنمی‌آمد؛ بااین‌حال، مدیرعامل این شرکت چند هفته بعد بلاک‌چین جدیدی به نام Terra 2.0 را راه‌اندازی کرد. مقامات کره‌ جنوبی درجریان تحقیق و تفحص درباره‌ی سقوط بلاک‌چین اصلی ترا حکم بازداشت کوون را صادر کرده‌اند؛ اما فعلاً او همچنان فراری است. مقامات باور دارند او در صربستان مخفی شده است و همکاری با مجریان قانونی این کشور برای یافتن او ادامه دارد. ناگفته نماند طبق برآوردها، در پی این سقوط، سرمایه‌گذاران در مجموع ۴۲ میلیارد دلار ضرر کرده‌اند.

متا
  مارک زاکربرگ، بنیان‌گذار فیسبوک، در تصمیم خود برای توسعه‌ی متاورس مصمم و حتی نام شرکت خود را برای انعکاس این دیدگاه به متا تغییر داده است. بااین‌حال، سرمایه‌گذاران و عموم مردم اشتیاق کمتری به پروژه‌ی مذکور نشان داده‌اند که به‌دنبال ایجاد محیطی مجازی برای کار، ملاقات، بازی و انجام فعالیت‌های متنوع کاربران است. سهام شرکت زاکربرگ از زمان افشای تصمیمش به شدت ضربه خورده و اکنون، درمقایسه‌با سال قبل حدود ۶۵ درصد کاهش یافته است.

 طبق اسناد فاش‌شده، باوجود اینکه پلتفرم هورایزن وردز متا به‌سختی تلاش می‌کند تا کاربرانش را حفظ کند، ناچار شده است هدف‌گذاری خود از تعداد کاربران را کاهش دهد که نرخ نگهداری کم‌تر از انتظاری را نشان می‌دهد. گزارش‌ها حاکی از آن است که تعداد کاربران ماهانه‌ی هورایزن وردز در اکتبر ۲۰۲۲ حدود ۲۰۰ هزار نفر است که بخش ناچیزی از بزرگ‌ترین پلتفرم متاورس به‌حساب می‌آید. برای مقایسه، پلتفرم کودکانه‌ی Roblox، بیش از ۲۰۰ میلیون کاربر ماهانه دارد. متا شایعه‌های استعفای بنیان‌گذار و مدیرعامل این شرکت در سال ۲۰۲۳ را به‌دلیل فشارهای فزاینده‌ی سرمایه‌گذاران رد کرده است؛ ولی به‌نظر می‌رسد زاکربرگ از انتقادات واردشده به برنامه‌اش به‌خوبی آگاه است. پس از اخراج حدود ۱۳ درصد از نیروی کارش در اوایل دسامبر، انجمن‌ها و هیئت‌های شغلی انتقادات سختی را به او وارد کردند؛ به‌طوری که حتی یکی از کارمندان سابق گفته ایده‌ی متاورس به‌تنهایی برای غرق‌کردن شرکت متا کافی است.

دستیار صوتی الکسا آمازون
  دستیار صوتی الکسا آمازون به‌لطف سری دستگاه‌های Echo این شرکت مهمان میلیون‌ها خانه شده است؛ ولی به گزارش بیزنس اینسایدر، الکسا نتوانسته است موفقیت مدنظر همه را محقق کند. درواقع، گفته می‌شود پروژه‌ی الکسا تا پایان ۲۰۲۲ خسارتی ۱۰ میلیارد دلاری برای آمازون رقم می‌زند و طی فعالیتش نیز هرگز سودآور نبوده است. شکست پروژه‌ی مذکور از ناتوان‌بودنش در تبدیل کاربران الکسا به مشتریان تجارت اصلی آمازون نشئت می‌گیرد که ابتدا با هدف سوق‌دادن کاربران به خرید از امازون ازطریق دستیار صوتی ایجاد شده بود. به‌همین‌دلیل، دستگاه‌های Echo با قیمت‌هایی مناسب فروخته شدند تا مشتریان را ترغیب به استفاده از آن‌ها کنند و پس از مدتی نیز برای خرید از محصولات آمازون به‌کار روند.

مشکل آنجا است که اکثر کاربران صرفاً برای کارهایی مثل پخش موسیقی یا دادن دستورات ساده‌ای همچون گفتن پیش‌بینی هوا یا تنظیم تایمر از الکسا استفاده می‌کنند. آمازون تنها سهم اندکی از سود سرویس استریم موسیقی دارد و دستورات ساده‌ای مثل پیش‌بینی آب‌وهوا هیچ سودی برایش ندارد. گفته می‌شود، الکسا روزی پروژه‌ی نور چشمی جف بزوس بوده است؛ اما با کاهش سرمایه‌ی اختصاص‌یافته، اشتیاق سازندگانش نیز رو‌به زوال است. نوامبر گذاشته اعلام شد بسیاری از قابلیت‌های مربوط به توسعه‌دهندگان متوقف شده است و طبق شایعه‌ها، این روند در آینده نیز ادامه دارد.

3AC و Voyage
  اوایل جولای ۲۰۲۲ صندوق سرمایه‌گذاری ارزهای دیجیتال Three Arrows Capital یا 3AC پس از یک سری سرمایه‌گذاری‌های غلط و به‌بارآوردن ضررهای هنگفت، اعلام ورشکستگی کرد. این مؤسسه که با دریافت وام کلانی از پلتفرم کارگزاری Voyager بنا نهاده شده بود، با ورشکستگی خود Voyager را نیز دچار ورشکستگی کرد. Voyager در بیانیه‌ی مطبوعاتی ورشکستگی خود اعلام کرد که مجموعاً ۱.۳ میلیارد دلار دارایی دیجیتال در پلتفرم خود داشته که با ورشکستگی 3AC بیش از ۶۵۰ میلیون دلار آن ازبین رفته است.

براساس طرح بازسازی پیشنهادشده، مشتریانی که در صندوق یادشده سپرده‌گذاری کرده بودند، برای جبران خسارت، ترکیبی از ارزهای دیجیتال، درآمدهای حاصل از بازیابی 3AC، سهام عادی در شرکت جدید و توکن‌های Voyager را دریافت خواهند کرد. مزایده‌ی دارایی‌های این کارگزاری ورشکسته در سپتامبر برگزار شد که FTX بالاترین پیشنهاد را ارائه داده بود. باوجوداین، با ورشکستگی FTX در نوامبر، دارایی‌های Voyager دوباره برای فروش گذاشته شده است و در حال حاضر، Binance در ارائه‌ی بالاترین پیشنهادها پیشتاز است. به‌دنبال برگزاری‌ این مزایده‌ها، کاربران پلتفرم Voyager ماه‌ها است بلاتکلیف‌اند و نمی‌توانند سپرده‌هایشان را نقد کنند.

NFT
  به‌دنبال رقابت سرمایه‌گذاران برای یافتن مجموعه‌های بزرگ جدید در ابتدای سال ۲۰۲۲، سود بی‌سابقه‌ای نصیب NFTها (توکن‌های معاوضه‌ناپذیر) شد و ارزش NFTهای بلو چیپی مثل CryptoPunks و Bored Ape Yacht Club افزایش چشمگیری داشت. بااین‌حال، بلومبرگ نیمه‌ی دوم سال گزارش داد که حجم معاملات با سقوط ۹۷ درصدی از ۱۷ میلیارد دلار ژانویه به ۴۶۶ میلیون در سپتامبر تنزل کرده است. آمارهای جدید نوامبر نیز نشان می‌دهد کاهش همچنان ادامه دارد و مجموع معاملات در پنج پلتفرم اصلی ۳۹۴ میلیون دلار تخمین زده شده است. اطلاعات منتشرشده‌ی CoinGecko نشان می‌دهد مجموعه‌های پرمخاطب نیز نزول‌های شدیدی را از قله‌های همیشگی‌شان تجربه کرده‌اند و قیمت کف BAYC از ۴۲۰ هزار دلار می ۲۰۲۲ به ۸۴ هزار دلار افت کرده است.
 
نوسانات شدید در فضای NFT و ارزهای دیجیتال اصلاً چیز تازه‌ای نیست؛ ولی کاهش قیمت محبوب‌ترین مجموعه‌ها به‌همراه افت حجم کلی معاملات حتی خوشبین‌ترین سرمایه‌گذاران را نیز باید نگران کند. عامل اصلی رونق NFT در ابتدای سال جاری خریداران تازه‌کار و باراولی بودند که حالا سرمایه‌های عظیمی را از دست داده‌اند و بعید است حتی با رونق دوباره‌ی NFT بخواهند به این بازار برگردند چون به قول معروف مارگزیده از ریسمان سیاه و سفید می‌ترسد.

خودروی خودران اپل
اپل جزو معدود غول‌های دنیای فناوری است که از رکود فعلی اقتصادی قسر دررفته است و حتی با وجود کاهش حاشیه‌ی سود رقبا، همچنان سودهای کلانی نصیب خود می‌کند. بااین‌حال، همه چیز بر وفق مراد کوپرتینویی‌ها نیست و طبق گزارش بلومبرگ، خودروی خودران اپل که مدت‌ها است مشتریان انتظارش را می‌کشند، ممکن است اصلاً خودران نباشد! به گفته‌ی افراد آگاه، خودروی مذکور ممکن است فقط قابلیت‌های خودکاری برای رانندگی در بزرگراه‌ها داشته و همچنان به فردی برای کنترل و دخالت پیوسته نیاز داشته باشد. به‌عبارت‌دیگر، به‌نظر می‌رسد سیستم اپل درمقایسه‌با رقبایی مثل تسلا و GM حرف بیشتری برای گفتن ندارد.

اپل نه‌تنها از برنامه‌هایش برای ساختن خودروی خودران عقب نشینی کرده ؛ بلکه به گزارش بلومبرگ، حتی تاریخ عرضه‌ نیز حداقل تا ۲۰۲۶ به تعویق افتاده است. گفته می‌شود خودروی اپل با قیمتی کمتر از ۱۰۰ هزار دلار عرضه و مستقیماً وارد رقابت با رقبای معتبرتری مثل تسلا و BMW خواهد شد. درحال‌حاضر، مشخص نیست خودروی اپل چه ویژگی‌های منحصر‌به‌فردی دارد؛ اما مسلماً باید چیز جدیدی در آستین داشته باشد؛ چراکه حتی قدرت زیاد برند این شرکت نیز نمی‌تواند بسیاری از مشتریان را از سایر تولیدکنندگان به خود جذب کند. باتوجه به اینکه اپل تا به امروز حداقل یک دهه روی این خودرو کار کرده است، به‌نظر نمی‌رسد چیز زیادی برای نشان دادن داشته باشد.

سلسیوس
  یکی دیگر از پلتفرم‌های ارز دیجیتال که بدون داشتن روشی واضح قول سودآوری زیادی را به کاربرانش داد، سلسیوس بود که نهایتاً در جولای اعلام ورشکستگی کرد. سلسیوس مانند بانک‌ها عمل می‌کرد و با دادن وام به سرمایه‌گذاران و صندوق‌های سرمایه‌گذاری، قول برگشت سود تا میزان ۱۸/۶۳ درصد را روی سپرده‌های مشتریان می‌داد. درحالی که مشتریان جدید همچنان روانه‌ی این پلتفرم می‌شدند، مشخص شد سلسیوس سود بیشتری از درآمد واقعیش به مشتریان می‌دهد. به گزارش CNBC، در واقع، گردانندگان این پلتفرم از حقه‌ی پانزی استفاده کرده بودند و با توقف هجوم کاربران جدید به سمت آن، کل سیستم سقوط کرد.

روند بررسی ورشکستگی سلسیوس همچنان در جریان است؛ اما بعید است سرمایه‌‍گذاران خرد بتوانند پولشان را پس بگیرند. الکس ماشینسکی، بنیان‌گذار سلسیوس، در ماه سپتامبر از سمت خود استعفا کرد؛ زیرا ادامه‌ی کارش را موجب حواس‌پرتی می‌دانست. او در بیانیه‌ای مدعی شد به بازگرداندن سپرده‌های مشتریان متعهد است؛ ولی باتوجه به کمبود ۱/۲ میلیارد دلاری در ترازنامه‌ی سلسیوس، مشخص نیست او چگونه می‌خواهد این کار را عملی کند.

پِلوتون
  اوایل همه‌گیری کوید ۱۹ با تلاش مشتریان برای یافتن روشی برای ورزش در خانه، رشد پِلوتون توقف‌ناپذیر به‌نظر می‌رسید. فروش رشد چشمگیری داشت و قیمت سهام نیز افزایش یافت؛ اما دوران خوشی به‌سرعت سپری شد. پس از افتی ناامیدکننده در سال ۲۰۲۱، هیچ نشانه‌ای از امکان توقف روند نزولی دیده نشد. به‌گفته‌ی MSN، مشکل اصلی اطمینان‌نداشتن سرمایه‌گذاران به برایان مک‌کارتی، مدیرعامل جدید پلوتون بود. تصمیم او برای فروش دوچرخه‌ها در فروشگاه آمازون و Dick's Sporting Goods آن‌طور که انتظار داشت موفق از آب در نیامد و در سه‌ماهه‌ی آخر، سود شرکت ۲۳ درصد دیگر نیز کاهش یافت.

گفته می‌شود پلوتون در مدت مذکور زیانی ۴۰۸ میلیون دلاری ساخته است و با کاهش ادامه‌دار حجم فروش، مشخص نیست چگونه می‌خواهد در آینده سودآور شود. حتی مک‌کارتی به سرمایه‌گذاران گفته است فروش در تعطیلات سال جدید احتمالاً به‌خوبی پیش‌بینی‌ها نخواهد بود که زنگ خطری برای آن‌ها و عاملی برای کاهش بیشتر ارزش سهام پلوتون محسوب می‌شود. پلوتون روزی یکی از پیشگامان انقلاب فناوری لوازم تناسب اندام به حساب می‌آمد؛ اما حالا روند نزولی‌اش را ادامه می‌دهد و شاید به‌زودی به تاریخ بپیوندد.